Beeld je eens in dat ik je een blad wit papier geef, gewoon een leeg velletje A4 papier. Waarna ik je vraag om hiervan een origami kraanvogel te vouwen. Een ori-wat-vogel? Ik zie de vraagtekens in je ogen. En jawel, deze kraanvogel moet binnen 6 minuten klaar zijn, ik start met aftellen. Zweetdruppels parelen op je voorhoofd.
Dit doen we elke dag. We geven een duidelijke instructie, stellen een duidelijke vraag aan onze leerlingen of onze studenten. Een oefening, die voor ons als leerkracht of docent een eitje lijkt, maar in werkelijkheid heel erg veel vraagt.
Deze origami-opdracht geef ik meestal als eerste oefening wanneer ik leerkrachten of docenten professionaliseer om stappen te zetten richting de ontwikkeling van krachtige inclusieve onderwijsomgevingen. En ik vertel je graag waarom, want ook jij kan er morgen al mee aan de slag. Klaar om te beginnen vouwen?
Plooi op de middenstreep, hoekjes naar binnen
Na een kleine minuut wordt het al duidelijk dat ze een vierkant moeten maken alvorens ze kunnen beginnen. Hoe ging de stelling van Pythagoras ook alweer? Gegrom en gefrons, want ik gaf hen het verkeerde papier. Het filmpje met het stappenplan loopt te snel. De frustraties lopen op.
Wanneer we na deze oefening samen onderzoeken waarom die origami-opdracht zo lastig is, komen we al snel bij het papier dat ik hen gaf. Een wit velletje A4 papier is bijzonder ongeschikt om een kraanvogel te vouwen. Daarnaast hadden ze nood aan een duidelijk en gefaseerd stappenplan, een filmpje of iemand die het hen een keertje kon voordoen.
Vouw de linker helft van de onderste rand omhoog
Enkele deelnemers geven op. Ze vouwen niet meer verder, zitten verslagen aan hun tafel, sommige zelfs een beetje boos. Anderen kijken rond en proberen bij hun buur mee te kijken om de volgende stap te ontdekken.
Hetgeen leerkrachten en docenten tijdens het uitvoeren van de origami-opdracht het meest moeilijk vinden is dat ik niet uitleg waarvoor de oefening dient.
“Iedereen gaat dit kunnen” zeg ik halverwege de oefening. We hebben nog enkele minuten. Sommige nemen hun blad terug vast en doen een nieuwe poging. Hier en daar duikt een vliegtuigje en een hoedje op in plaats van een kraanvogel.
Een heel herkenbare situatie voor iedereen die in het onderwijs staat. Een klas is dan ook een unieke biotoop waar alles permanent in beweging is. Voelde jij ook de stress opkomen of heb je intussen ook een papercut? Dus, werken aan die krachtige inclusieve leeromgeving, hoe doe je dat dan precies? Wel, door zelf eens een origami vogel te vouwen en hiermee onderstaande tips mee te nemen in je klas, op basis van UDL en de index voor inclusie:
Jouw krachtige inclusieve leeromgeving in de plooi
• Eerst en vooral, geloof erin dat al jouw leerlingen of studenten kunnen leren en welkom zijn in jouw klas. Dat ze zelfs de moeilijkste taken tot een goed einde zullen kunnen brengen als ze een juist leerpad aangeboden krijgen binnen een krachtige leeromgeving.
Ga dus in relatie, moedig aan en leg uit waarom we een vogel vouwen om inzet en doorzettingsvermogen te stimuleren.
• Zorg ervoor dat je krachtige inclusieve leeromgeving gestoeld is op sterke praktijken waarbij je aandacht hebt voor de diversiteit onder je leerlingen of studenten.
Een filmpje, tutorial, stappenplan of samenwerken met de buur, zorg voor verschillende opties tot verwerking en spreek verschillende zintuigen aan.
• Sta stil bij het overkoepelend beleid en de visie op onderwijs voor iedereen.
Moet het met andere woorden een kraanvogel zijn of is een hoedje van papier ook goed om mee te beginnen? Voorzie hiermee verschillende opties voor expressie en communicatie.
dr. Elke Emmers is een onderwijsenthousiasteling met bijzondere aandacht voor inclusie, participatie en diversiteit. Ze werkt aan de UCLL Research & Expertise als hoofd van het expertisecentrum ‘Inclusive Society’ en is als onderzoekster verbonden aan de KU Leuven waar ze recentelijk haar doctoraat verdedigde over inclusief (hoger) onderwijs. Wil jij meer weten? Surf dan naar deze website of bekijk hier de presentatie van haar doctoraat.