Getest: een kinderrechtenaanpak op school via actieonderzoek

Charlotte Van Calster - Team Onderwijs UNICEF België
Unicef

Een kinderrechtenaanpak integreren op school helpt een cultuur van respect, solidariteit en samenleven te creëren en bestrijdt ongelijkheden. Aan de hand van deze aanpak kan je ervoor zorgen dat ieder kind zich ontplooit en participeert aan een meer rechtvaardige, inclusieve en open samenleving. Maar kinderrechten realiseren en een participatief schoolklimaat creëren, verloopt niet altijd vanzelf. En dan rijst de vraag: hoe kan je hier nu echt concreet mee aan de slag gaan? UNICEF België helpt je op weg om je eigen actieonderzoek te starten.

Een kinderrechtenaanpak op school, wat houdt dat in? Door het toepassen van deze benadering worden scholen een omgeving die enerzijds de kennis van kinderen en jongeren over kinderrechten versterkt. Anderzijds kunnen scholen zo de uitoefening en toepassing van deze rechten stimuleren door de zelfontwikkeling van kinderen en jongeren aan te moedigen. Een kinderrechtencultuur ondersteunt op die manier het welzijn en het zelfvertrouwen van leerlingen zodat zij zich volledig kunnen ontplooien. Het doel is dat leerlingen zich bewust zijn van hun rechten, deze verwezenlijkt zien op school én hier zelf aan kunnen meewerken.

 

Een innovatieve methode om zo’n kinderrechtenaanpak op school te integreren bestaat erin je eigen praktijk te onderzoeken via een actieonderzoek. Daarbij ga je zelf, met een team gemotiveerde collega’s of zelfs schoolbreed in een eerste stap kijken naar wat er beter kan. Vervolgens plan je een actie om dit werkpunt aan te pakken. Ten slotte is het de bedoeling je actie te evalueren en erover te reflecteren. Ben je tevreden over het resultaat, dan kan je overgaan tot een volgende probleem. Is dat niet het geval, dan plan je een nieuwe actie in en blijf je het proces herhalen tot je het gewenste resultaat behaalt. De bedoeling is om stap voor stap met kleine veranderingen snel te schakelen en tot verandering te komen. 

Klinkt wat abstract? Laten we eens naar een concreet voorbeeld kijken. In basisschool Windroos in Molenbeek, identificeerde het actieonderzoekteam twee verbeterpunten: de participatie van ouders aan het schoolleven enerzijds en de participatie van leerlingen anderzijds. Doorheen het traject werden verschillende acties opgezet en vervolgens geëvalueerd om te kijken of ze het gewenste effect hadden. Om ouders meer te laten participeren aan het schoolleven werden bijvoorbeeld ‘Welkom in de klas’-momenten georganiseerd. Daarbij werden ouders één keer per week mee betrokken in een klasactiviteit samen met hun kind. Om de actie te evalueren werden zowel de kinderen, de ouders als de leerlingen bevraagd. Omdat deze actie zo succesvol was, werden deze momenten bovendien verdergezet na de kleuterklas, waar de actie initieel genomen werd, in de lagere school.

UNICEF België ging drie jaar lang aan de slag met twee basisscholen en twee hogescholen lerarenopleiding om hun eigen actieonderzoek op poten te zetten en dit met de ondersteuning van twee onderzoeksters verbonden aan HIVA en INAS. Het resultaat? Een methodologische gids die andere onderwijsprofessionals wilt ondersteunen in het opzetten van een eigen actieonderzoek. Leerkrachten, schoolteams en onderwijsprofessionals kunnen deze praktische stap-voor-stap handleiding aanwenden om ideeën op te doen voor het opzetten van hun eigen traject.

 “Aarzel niet, doe het gewoon! Iedereen wint erbij: kinderen, ouders en leerkrachten. De betrokkenheid en het welzijn van de kinderen gaan erop vooruit. De kinderen voelen zich beter en voelen zich gehoord. Ze verruimen hun kennis van de wereld. De leerlingen worden opener van geest, ze durven hun mening te verdedigen en hebben een groter verantwoordelijkheidsgevoel. Zij krijgen een betere kijk op zichzelf en op de samenleving.” Ines Degroot, leerkracht van basisschool Windroos

Via actieonderzoek kunnen kinderrechten op school evolueren van een theoretische ‘ver-van-mijn-bed-show’ naar een geïntegreerde kinderrechtenaanpak en een participatief schoolklimaat. Zin om die mouwen op te stropen en zelf op je school aan de slag te gaan? 

Ontdek er meer over op onze website en in onze gids: Een kinderrechtenaanpak in de praktijk! | UNICEF België